De deelbakfiets: van niche naar noodzakelijke schakel
Foto: Robert Oosterbroek
In een nieuwe aflevering van de podcast Natuurlijk!Deelmobiliteit zoomen we in op de deelbakfiets: waar vervangt hij autoritten, welke doelgroepen gebruiken ’m, en wat hebben gemeenten nodig om schaal en continuïteit te bereiken. Te gast zijn Nick Knoester (beleidsadviseur deelmobiliteit, gemeente Utrecht) en Jaron Borensztajn (medeoprichter van Cargoroo; betrokken bij de doorstart via MOBY). Van praktijk, businesscase en beleid, tot prijsexperimenten en coöperatieve buurtbakfietsen.
Van “deel wat?” naar onmisbaar
Cargoroo begon kleinschalig, groeide snel, en viel later om toen het financieringsklimaat kantelde. Toch veranderde in korte tijd de perceptie: waar steden in het begin sceptisch waren, sloeg dat om naar paniek toen het aanbod dreigde te verdwijnen, omdat de bakfiets in beleid en gebruik een plek had veroverd.
“We waren opeens een onmisbare factor in het mobiliteitsbeleid.” – Jaron Borensztajn
Wat vervangt de deelbakfiets?
Uit gebruiksonderzoek blijkt dat ongeveer 55–75% van de ritjes met een bakfiets, een autorit vervangt. Daarnaast is er veel complementair gebruik: grote boodschappen, sportspullen, uitjes met (klein)kinderen of spullen van Marktplaats; situaties waarin een gewone fiets of scooter vaak tekortschiet.
Wie gebruikt ’m?
De doelgroep is breder dan ouders met jonge kinderen. Overdaggebruik door ouders, na schooltijd door gezinnen, en daarnaast studenten, grootouders en sporters. Juist die spreiding over de dag maakt het systeem effectiever dan één smalle piekdoelgroep.
Prijs, dekking en gedrag
De businesscase vraagt tijd en schaal. In Den Haag leidde een tariefdaling van 25% tot een directe stijging van het gebruik. Utrecht start nu wijksgewijze prijsexperimenten (bijv. €2–€3 per uur) om zowel vraag als nieuwe doelgroepen te stimuleren en data te verzamelen. Tegelijk speelt betaalbaarheid: commerciële tarieven sluiten mensen uit; differentiatie kan inclusiever uitpakken.
“We willen zien: als de prijs lager is, wordt de vraag dan groter én bereik je andere groepen?” – Nick Knoester
Coöperatieve buurtbakfietsen
Naast open-to-all aanbod loopt in Utrecht een pilot met coöperatieve buurtbakfietsen (met MobiGo). In besloten groepen spreken buren gebruik en klein beheer af (batterij wisselen, band oppompen). Dit verhoogt beschikbaarheid en vertrouwen, en vult het publieke aanbod aan.
Ruimte en flankerend beleid
Gebruik groeit waar autogebruik minder aantrekkelijk is (betaald parkeren, knips) en OV/fietsinfrastructuur sterk is. Minder privéauto’s kan bijdragen aan meer ruimte op straat en aan autoluwe gebiedsontwikkeling: zonder stevige alternatieven stokt de woningbouw of loopt het netwerk vast.
Continuïteit en vertrouwen
Steden willen continuïteit: “er staat er altijd één om de hoek” én niet dat de deelbakfietsen zomaar van de straat verdwijnen. Schokken (faillissementen, overnames) ondermijnen het vertrouwen; stabiele afspraken en duurzame businesscases zijn nodig, eventueel met publieke co-financiering waar de markt nog onvolwassen is.
“Je wil voorkomen dat de bakfiets ineens weg is, vertrouwen bouw je op in tijd én nabijheid.” – Nick Knoester
Waar naartoe?
De ambitie is: grotere schaal en landelijke spreiding, met verschillende concepten naast elkaar (open, coöperatief), voldoende dichtheid en betaalbaarheid, zodat de bakfiets voor veel meer bewoners een serieuze optie wordt. Dat vraagt tijd, data en leren wat wel en niet werkt.
5 inzichten om mee te nemen
- Tarief werkt: lagere prijzen kunnen bijdragen aan meer vraag en nieuwe doelgroepen; meet effecten per wijk.
- Mix van concepten vergroot betrouwbaarheid: open systeem + coöperatieve varianten.
- Flankerend beleid stuurt gedrag en maakt de bakfiets vanzelfsprekender.
- Ruimtewinst en gebiedsontwikkeling profiteren als de bakfiets autoritten vervangt en autobezit uitstelt.
- Continuïteit en dekking zijn cruciaal voor vertrouwen; voorkom “aan-uit” aanbod.
Beluister de aflevering en deel je ervaringen met deelbakfietsen in jouw gemeente.
Reacties