Voortgangsbrief deelmobiliteit: randvoorwaarden, pilots en producten op een rij
Deze maand stuurde het kabinet een nieuwe voortgangsbrief deelmobiliteit aan de Tweede Kamer. Daarin schetst het Rijk hoe deelmobiliteit steeds meer een plek krijgt in beleid én praktijk: met juridische randvoorwaarden (zoals modelbepalingen), handvatten voor gebiedsontwikkeling, pilots rond inclusieve deelmobiliteit en nieuwe kennisproducten zoals leidraden en factsheets.
In dit artikel lees je wat er in de brief staat en hoe je de genoemde maatregelen en producten kunt inzetten in je eigen dagelijkse praktijk.Â
1. Randvoorwaarden die werken in de praktijk
Een belangrijk deel van de voortgangsbrief gaat over regels, instrumenten en praktische drempels. Zonder een werkbare basis is het lastig om deelmobiliteit structureel in te passen.Â
Modelbepalingen deelmobiliteit in de APV
Samen met de VNG heeft N!D modelbepalingen voor deelmobiliteit in de APV ontwikkeld. Deze modelteksten geven gemeenten houvast bij het vastleggen van regels voor:
- vergunningen voor deelfietsen;
- vergunningverlening voor commerciële deelauto’s;
- ruimte voor coöperatieve vormen van autodelen.
Gemeenten kunnen de modelbepalingen aanpassen aan hun lokale situatie. Zo ontstaat een helderder en meer eenduidig regelkader voor deelmobiliteit, terwijl er ruimte blijft voor eigen accenten.
Leidraad deelmobiliteit in gebiedsontwikkeling
De nieuwe leidraad deelmobiliteit in vastgoed- en gebiedsontwikkeling richt zich op beleidsmedewerkers mobiliteit en ruimtelijke ordening. De leidraad bouwt voort op ervaringen uit eerdere trajecten, zoals de City Deal Elektrische Deelmobiliteit, en helpt bij:
- het structureren van keuzes rond deelmobiliteit in nieuwe gebieden;
- de timing: wat regel je in welke fase van planvorming en realisatie;
- het verbinden van deelmobiliteit met woningbouw, parkeren en ruimtegebruik.
Bij de leidraad hoort ook een praatplaat waarin de belangrijkste aandachtspunten in één overzicht zijn samengevat.
Verzekeringen en leeftijdsgrenzen
De brief gaat daarnaast in op verzekeringen en leeftijdsgrenzen bij huur- en deelvoertuigen. Aanleiding waren vragen over mogelijke leeftijdsdiscriminatie. Uit een verkenning (waaraan N!D meewerkt) komt volgens de brief naar voren dat:Â
- er geen duidelijke aanwijzingen zijn dat ouderen systematisch worden uitgesloten bij huur of deelauto’s;
- jongeren vaker te maken hebben met beperkingen of hogere premies;
- verzekeringskosten voor deelvoertuigen stijgen, onder andere door letselschade, criminaliteit en identiteitsfraude.
In 2026 volgt aanvullend onderzoek naar de ontwikkeling van verzekeringskosten voor deelvoertuigen, de oorzaken daarvan en mogelijke handelingsopties.Â
Wat betekent dit in de praktijk?
-
Met de modelbepalingen deelmobiliteit in de APV kunnen juridische teams en beleidsmedewerkers direct aan de slag om het lokale regelkader voor deelmobiliteit te actualiseren en concreter te maken.
-
De leidraad deelmobiliteit in gebiedsontwikkeling biedt een stappenplan en aandachtspunten die je kunt gebruiken bij lopende en nieuwe gebiedsontwikkelingen. Bijvoorbeeld bij het opstellen van een programma van eisen, afspraken met ontwikkelaars en de manier waarop je deelmobiliteit achteraf monitort.
-
De aangekondigde verkenning naar verzekeringen en leeftijdsgrenzen geeft extra inzicht in de achtergrond van premiestijgingen. Dat helpt om knelpunten rond verzekerbaarheid tijdig te signaleren en voorbereid het gesprek te voeren met aanbieders en verzekeraars zodra de onderzoeksresultaten beschikbaar zijn.
2. Deelmobiliteit ook voor mensen met minder opties
De voortgangsbrief benadrukt dat deelmobiliteit niet alleen voor mensen met veel keuzevrijheid moet werken. Er is nadrukkelijk aandacht voor minima en inwoners met beperkte vervoersmogelijkheden.Â
Pilots inclusieve deelmobiliteit
Naar aanleiding van een amendement komt er € 3 miljoen beschikbaar voor pilots rond deelmobiliteit onder minima. Volgens de brief worden 12 voorstellen voorgedragen voor uitvoering, gericht op vier richtingen:Â
- Informeel voertuigdelen in buurten;
- (Buurt)coöperaties voor deelmobiliteit;
- Aangepaste tarieven voor mensen met lage inkomens;
- Deelvoertuigen voor mensen met een beperking.
De pilots lopen naar verwachting in 2026 en 2027. Er komt een centrale monitoringsaanpak, zodat ervaringen en resultaten later breder kunnen worden benut. De precieze invulling per pilot wordt nog verder uitgewerkt.
Wat betekent dit in de praktijk?
-
Voor gemeenten die werken aan mobiliteitsarmoede of betaalbaar vervoer, laten deze pilots zien dat er landelijk ruimte komt om met inclusieve deelmobiliteit te experimenteren. De opbrengsten van de pilots leveren straks voorbeelden en lessen op waar je bij eigen plannen op kunt voortbouwen.
-
Voor regio’s en provincies bieden de pilots aanknopingspunten om ervaringen uit verschillende gemeenten te bundelen en te verkennen welke aanpakken overdraagbaar zijn naar andere gebieden.
-
Aanbieders en maatschappelijke initiatieven zien in de gekozen richtingen (coöperaties, aangepaste tarieven) oplossingen voor mensen met een beperking, waar de komende jaren mee wordt geëxperimenteerd. Zij kunnen hun eigen ideeën en samenwerkingen inhoudelijk op die ontwikkelrichtingen laten aansluiten.
3. Deelmobiliteit in dagelijks reizen en werken
De voortgangsbrief beschrijft ook hoe deelmobiliteit een plek heeft in het dagelijks gebruik: van woon-werkverkeer tot parkeren en beleidsafwegingen.
Deelmobiliteit op de mobiliteitskaart van Rijksmedewerkers
De Rijksoverheid start een pilot om deelmobiliteit toe te voegen aan de mobiliteitskaart voor Rijksmedewerkers. Een representatieve groep medewerkers kan daarmee openbaar vervoer en verschillende vormen van deelmobiliteit gebruiken met één voorziening. De pilot duurt naar verwachting ongeveer zes maanden en wordt in 2026 geëvalueerd op onder meer kosten, duurzaam reisgedrag en medewerkerstevredenheid. De exacte omvang van de pilot is nog in ontwikkeling.Â
Flexibele parkeermachtiging
Sinds 15 juli 2025 is de flexibele parkeermachtiging officieel beschikbaar. Parkeervergunningen voor deelauto’s kunnen hiermee:
- centraal en digitaal worden geregeld;
- real-time aan- en afgemeld worden via het Nationaal Parkeerregister;
- met minder handmatig werk en minder kans op fouten worden beheerd.
Dat maakt het bijvoorbeeld eenvoudiger om deelauto’s over meerdere gemeenten in te laten zetten.
Factsheets maatschappelijke waarde van deelmobiliteit
In opdracht van het ministerie en N!D heeft Ecorys factsheets over de maatschappelijke waarde van deelmobiliteit opgesteld, plus een achtergrondrapport. Per modaliteit (deelauto, deelscooter, deelfiets, deelbakfiets) brengen de factsheets samen:
- wat bekend is over gebruik en omvang;
- welke effecten zijn gevonden op bereikbaarheid, duurzaamheid, ruimtegebruik en vervoersarmoede;
- waar kennis nog ontbreekt.
De factsheets zijn bedoeld als overzicht van bestaande kennis; er is geen nieuw veldonderzoek uitgevoerd.
Aanknopingspunten voor de praktijk
-
De pilot met deelmobiliteit op de mobiliteitskaart van Rijksmedewerkers laat zien hoe deelmobiliteit kan worden geïntegreerd in werkgeversmobiliteit. De inzichten die daaruit komen, kunnen later worden gebruikt in gesprekken met andere grote werkgevers over combinaties van OV, deelmobiliteit en parkeerbeleid.
-
Met de flexibele parkeermachtiging is het technisch mogelijk geworden om parkeerrechten voor deelauto’s centraal en digitaal te regelen. Gemeenten en aanbieders die hiermee aan de slag gaan, kunnen hun processen rondom vergunningen en handhaving vereenvoudigen en beter laten aansluiten op een dynamisch aanbod.
-
De factsheets maatschappelijke waarde van deelmobiliteit bieden een compact overzicht van wat we al weten. Je kunt ze gebruiken wanneer je effecten van deelmobiliteit moet onderbouwen of uitleggen. Bijvoorbeeld bij de voorbereiding van nieuw beleid, gesprekken met collega’s en bestuurders of samenstelling van de mobiliteitsmix in een gebied.
4. Een stap verder met deelmobiliteit
Over de hele linie laat de voortgangsbrief zien dat er op verschillende fronten wordt gewerkt aan de groei van deelmobiliteit in Nederland. De voortgangsbrief zelf en de bijlagen bieden meer detail en achtergrond. Dit artikel is bedoeld als richtingwijzer: om sneller te zien waar de inhoud van de voortgangsbrief de dagelijkse praktijk raakt en met welke producten je nu al concreet verder kunt.Â
Reacties